چند نکته اینجا وجود دارد: یکی اینکه ما توان دیپلماسی خودمان را در سطح دنیا درست توزیع کنیم؛ یعنی سهم آسیا به تناسب وسعت و توانایی آسیا باید به آسیا داده بشود، سهم آفریقا همین‌جور، سهم آمریکای لاتین همین‌جور؛ پس بنابراین [باید] دیپلماسی‌مان را خوب توزیع کنیم، متناسب توزیع کنیم. ...»[1]

بر این اساس به بررسی و مقایسه دیدارهای وزیر خارجه طی یکسال قبل و یکسال پس از برجام پرداختیم و خلاصه این دیدارها را در جداول و نمودار زیر برای شما عرضه می‌کنیم. تنها چند نکته دربارة این کار وجود دارد که در ادامه متذکر می‌شویم:

در جدول اول دیدارهای دکتر محمدجواد ظریف از تاریخ 24/4/94 تا 24/4/95 پرداخته‌ایم که مبنای آغاز و پایان این جدول شروع و سالگرد برجام است و در جدول دوم به دیدارهای دکتر ظریف از تاریخ 26/3/93 تا 26/3/94 پرداخته‌ایم که این دیدارها نیز در مدت یک سال قبل از اجرای برجام انجام شده است. نکته جالب دربارة بازه بررسی شده این است که طی 26/3/94 تا 24/4/94 هیچ دیداری از سوی وزیر خارجه انجام نشده است و این زمان دقیقاً مربوط به مذاکرات پایانی توافق وین است که وزیر خارجه تمامی فعالیت‌های خود را تعطیل کرد و به مدت یکماه به مذاکره با 1+5 پرداخت.

تمامی این آمارها از سایت رسمی وزارت خارجه و از قسمت مربوط به دیدارهای وزیر خارجه (اینجا) گرفته شده است و ممکن است برخی دیدارهای وزیر خارجه در این بخش نقل نشده باشد. این دیدارها اعم از سفرهای خارجی وزیر خارجه و دیدارهای داخلی ایشان با مسئولین دیگر کشورهاست.

اولین دیدار سفرای کشورهای خارجی با وزیر خارجه که دیداری تشریفاتی است در این جداول محسوب نشده است و همچنین دیدارهای وزیر خارجه با مسئولین سازمان‌های بین‌المللی نیز در جداول ذکر نشده است، زیرا منظور از این جداول ذکر دیدار وزیر خارجه با مسئولین یک کشور است و نه با مسئولین سازمان‌های بین‌المللی.

 

جدول یک: دیدارهای دکتر ظریف طی یکسال پس از برجام

 

جدول دو: دیدارهای دکتر ظریف طی یکسال قبل از برجام

خلاصه‌ای از نتایج:

همان‌گونه که مشاهده می‌کنید قبل و بعد از برجام، بیشترین دیدارهای وزیر خارجه با مسئولین اتحادیه اروپا بوده است. قبل از برجام، وزیر خارجه 14 بار با مسئولین اتحادیه اروپایی دیدار داشته است و پس از برجام 9 بار. این دیدارها غیر از دیدارهای دکتر ظریف با مسئولین کشورهای اروپایی است. از این دیدارهای فراوان به راحتی می‌توان سیاست خارجی اروپا محور دولت یازدهم را مشاهده کرد.

هرچند بیشترین دیدارهای وزیر خارجه با کشورهای آسیایی بوده است، اما با توجه به اهمیت و جایگاه ایران در آسیا و همچنین دیدارهای بسیار زیاد وزیر خارجه از کشورهای همسایه، در آسیا نیز مناطقی مورد غفلت قرار گرفته است. از جمله مناطق شرقی آسیا که دیدارهای وزیر خارجه با مسئولین این کشورها بسیار کم بوده است.

اما نقطه ضعف مهم دولت یازدهم و عدم توازنی که به شدت به چشم می‌خورد مربوط به دیدارهای بسیار کم وزیر خارجه با مسئولین کشورهای آفریقایی، آمریکای لاتین و آمریکای جنوبی است. آمار دیدار دکتر ظریف با این کشورها در قبل از برجام عبارت است از: 21 دیدار، 2 دیدار و سه دیدار و در پسابرجام دکتر ظریف دکتر ظریف 9 دیدار از آفریقا، هیچ دیداری از آمریکای لاتین نداشته و 7 دیدار نیز با مسئولین آمریکای جنوبی داشته است و این آمار از کمبود توجه دولت به این مناطق حکایت می‌کند.